بیشتر بدانید (مصر)

مصر

مِصر کشوری است در شمال خاوری قاره آفریقا و شبه جزیره سینا هم که در قاره آسیا قرار گرفته بخشی از قلمرو این کشور است. مصر در جنوب دریای مدیترانه و غرب دریای سرخ قرار داشته و از غرب با لیبی و از جنوب با سودان همسایه است. مصر از سوی شبه جزیره سینا با اسرائیل و نوار غزه در فلسطین مرز زمینی دارد.

مصر یکی از پرجمعیت‌ترین کشورهای آفریقایی و خاورمیانه است و بیشینه جمعیت حدود ۷۵ میلیون نفری آن در کنار رود نیل زندگی می‌کنند. کرانه‌های رود نیل منطقه‌ای است که ۴۰ هزار کیلومتر مربع یعنی حدود یک بیست و پنجم این سرزمین عمدتا بیابانی را تشکیل می‌دهد.

حدود نیمی از جمعیت مصر شهرنشین هستند که بیشتر آنان در دو شهر بزرگ قاهره و اسکندریه و حومه آنها زندگی می‌کنند.

مصر از دیدگاه سیاسی و فرهنگی یکی از مهمترین کشورها در جهان عرب و خاورمیانه‌است، بسیاری از شهروندان مصری به ریاست سازمان‌های بین‌المللی ملی و منطقه‌ای رسیده اند^[۱] و دانشگاه الازهر مهمترین مرکز مذهبی جهان اسلام در این کشور قرار دارد.

تاریخ

تمدن در منطقه کنونی مصر که در کناره رود نیل شکل گرفته در زمره کهن‌ترین تمدن‌ها به شمار می‌آید که از حدود ۴ هزار سال پیش از میلاد موجود است. مصر باستان سرزمین فراعنه بود و آثار تاریخی برجسته‌ای چون اهرام سه‌گانه و نیایشگاه بزرگ را از آن دوران به یادگار دارد. در اسطوره‌های سامی محل برآمدن پیامبرانی مانند یوسف و موسی را در همان دوران و در سرزمین مصر آورده‌اند.

دولت قدیم مصر در سال ۵۲۴ ق. م به دست ایرانیان سقوط کرد. این کشور در روزگار هخامنشی و همچنین در دوران ساسانی (در عهد خسرو پرویز و به مدت ده سال) بخشی از شاهنشاهی ایران بود.

حضور هخامنشیان در مصر به دوران کمبوجیه پسر کوروش باز می‌گردد. او درسال ۵۲۵ پیش از میلاد، در لشکرکشی به مصر توانست مقابل فرعون پسامتیخ سوم از دودمان بیست و ششم فراعنه مصر پیروز شود و آن کشور را به یکی از ساتراپی‌های هخامنشی تبدیل کند.^[۲]

نیای آنچه امروزه کانال سوئز نام دارد برای نخستین بار از سوی ایرانیان در مصر کنده و راه‌اندازی شد.

در سال ۳۳۲ ق.م اسکندر این سرزمین را تصرف نمود و تا سال بعد دودمان بطلمیوسیان که از جانشینان اسکندر بودند، بر آن حکمفرما بودند.در سال ۳۰ پیش از میلاد رومیان با غلبه بر کلئوپاترا آخرین ملکه بطلمیوسی مصر را ضمیمه قلمرو روم نمودند. در سال ۶۴۱ میلادی (۱۹ هجری قمری) در زمان خلیفه دوم، عمر، عرب‌های مسلمان این کشور را فتح کردند. مصر همواره از سرزمین‌های مهم برای حکومت اسلامی بوده و تا سال ۱۵۱۷ میلادی که دولت عثمانی بر مصر تسلط یافت در دست خلفای اموی و عباسی و فاطمی بود.

روند عربی‌شدن زبان مصریان چندی به طول انجامید و کاربرد زبان عربی در این منطقه از سده نهم میلادی به این‌سو شدت گرفت. سیاست فرمانروایان عرب حاکم بر مصر این بود که با وجود ناآشنا بودن مردم مصر با زبان عربی این فرمانروایان از همان آغاز تمامی نوشته‌های رسمی را به عربی صادر کردند. این حاکمان ولی، علاقه زیادی به مسلمان کردن مردم مصر نشان نمی‌دادند.^[۳]

با این حال، مسلمان شدن مردم مصر با عرب‌زبان شدن آن‌ها همراه نبود و اسلامی‌سازی مصر سده‌ها پس از عرب‌زبان‌شدن آن‌ها به انجام رسید. با این‌که زبان عربی از سده نهم میلادی در مصر گسترش یافت دین اسلام تنها در سده چهاردهم تبدیل به دین اکثریت مصریان شد.^[۴]

در سال ۱۷۹۸ ناپلئون به مصر لشکر کشید و در سال ۱۸۰۵ میلادی محمدعلی پاشا از طرف دولت عثمانی حاکم آنجا شده و دودمان جدید مصر را تشکیل داد.

برای مدت‌ها مصر تحت‌الحمایه بریتانیای کبیر بود ولی پس از جنگ جهانی اول بر اثر فشار مردم، استقلال مصر را اعلام کرد. در جنگ جهانی دوم طی سال‌های ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۳ با اینکه مصر بیطرفی خود را اعلام کرده بود اما سرزمین‌های غربی آن در حاشیه دریای مدیترانه از صحنه نبردهای سنگین بین ارتش آلمان و ارتش بریتانیا بود و با انکه آلمانی‌ها فاصله چندانی با کانال سوئز نداشتند، اما در منطقه‌ای به نام العلمین شکست خوردند و همین شکست نقطه آغاز شکست‌های دیگر آنها شد.

مصر در سال ۱۹۴۵ به عضویت سازمان ملل متحد در آمد. در سال ۱۹۵۶ جمال عبدالناصر به ریاست جمهوری فرانسه به مصر حمله کردند، اما با پشتیبانی شوروی پیشین و بی طرفی آمریکا، بدون نتیجه خاتمه یافت. در طی سال‌های بعد دو جنگ دیگر نیز بین مصر و دیگر کشورهای عربی با اسرائیل رخ داد. (۱۹۶۷ و ۱۹۷۳)

پایتخت‌های پیشین مصر

• منف: (۳۱۰۰ پ.م - ۲۱۸۰ پ.م) نخستین پایتخت مصر
• اهناسیا: (۲۱۸۰ پ.م - ۲۰۶۰ پ.م)
• تبس، تیب یا طیبه :(۲۰۶۰ پ.م - ۱۷۸۵ پ.م) بار اول پایتختی
• اواریس :(۱۷۸۵ پ.م - ۱۵۸۰ پ.م)
• تبس: (۱۵۸۰ پ.م - ۱۰۸۵ پ.م) بار دوم پایتختی
• تنیس :(۱۰۸۵ پ.م - ۹۴۵ پ.م)
• نبته: (۹۴۵ پ.م - ۶۳۳ پ.م)
• صالحجر :(۶۳۳ پ.م - ۳۳۲ پ.م)
• اسکندریه :(۳۳۲ پ.م - ۶۴۱ بعد از میلاد)
• فُسطاط: (۶۴۱ ب.م - ۷۵۰ ب.م) بار اول پایتختی
• عسکر: (۷۵۰ - ۸۶۸ ب.م)
• قطائع: (۸۶۸ - ۹۰۵ ب.م)
• فسطاط (۹۰۵ - ۹۶۹ ب.م) بار دوم پایتختی
• قاهره: (۹۶۹ ب.م - تا امروز) پایتخت کنونی

نام

نام مصر از ریشهٔ سامی است و با نام‌های دیگر زبان‌های سامی برای مصر از جمله מִצְרַיִם (میتزراییم) عبری هم‌ریشه‌است. نام مصر به معنی �دو تنگه� است و به جدایی میان دو دودمان بخش‌های شمالی و جنوبی مصر اشاره دارد. واژهٔ مصر در اصل خود معانی تمدن، کلان‌شهر و زمین و مرز هم می‌داده‌است.^[۵] در پارسی باستان مصر را مودرایا می‌نامیده‌اند.^[۶]

تقسیمات کشوری

کشور مصر به ۲۹ استان بخش می‌شود:

1.     استان ۶ اکتبر

2.     استان دقهلیه

3.     استان بحر الاحمر

4.     استان بحیره

5.     استان فیوم

6.     استان غربیه

7.     استان اسکندریه

8.     استان اسماعیلیه

9.     استان اقصر

10.                        استان جیزه

11.                        استان منوفیه

12.                        استان منیا

13.                        استان قاهره

14.                        استان قلیوبیه

15.                        استان وادی الجدید

16.                        استان شرقیه

17.                        استان سوئز

18.                        استان اسوان

19.                        استان اسیوط

20.                        استان بنی سویف

21.                        استان پورت‌سعید

22.                        استان حلوان

23.                        استان دمیاط

24.                        استان جنوب سیناء

25.                        استان کفر الشیخ

26.                        استان مطروح

27.                        استان قنا

28.                        استان شمال سیناء

29.                        استان سوهاج

چگالی جمعیت در بیشتر این استان‌ها هزار نفر در کیلومتر مربع است درحالیکه در سه استان بزرگ مصر تراکم جمعیت تنها ۲ نفر در کیلومتر مربع است.

مردم

قبیله‌های مصر

تیره‌ها و قبیله‌های ساکن مصر از این قرارند:

• تیره‌های طواره
• ترابین
• مزینه
• اولاد سعید
• جبالیه
• علیقات
• صوالحه
• تیره‌های تیاهه

جغرافیا

موقعيت مصر

مصر، سرزمین و کشوری است در شمال و شمال شرقی قاره آفریقا که مساحت آن ۱٬۰۰۱٬۴۴۹ کیلومتر مربع بوده و از دیدگاه وسعت بیست و هشتمین کشور جهان محسوب می‌گردد.

در شمال مصر دریای مدیترانه و در شرق آن دریای سرخ قرار دارد. از سمت جنوب با سودان و از سوی غرب با کشور لیبی همسایه‌است. البته از ناحیه صحرای سینا به فلسطین نیز مرتبط می‌باشد. پایتخت مصر شهر قاهره است و از دیگر شهرهای مهم آن می‌توان به اسکندریه، اسوان، جیزه، فیوم و پورت سعید اشاره کرد. شهرهایی مانند سلوم، بردیا، سیدی برانی، مطروح و العلمین نیز به سبب وقایعی که طی جنگ جهانی دوم در آنها به وقوع پیوست مشهور گشته‌اند. در شرق و شمال شرقی این کشور شبه جزیره‌ای است که شبه جزیره سینا خوانده می‌شود و تا پیش از سده نوزدهم در قسمتی به خاک مصر پیوسته بود. اما در سده بیستم کانالی حفر کردند که آن را از خاک مصر جدا کرد و دریای سرخ را به دریای مدیترانه پیوند داد. نام آن، کانال سوئز است که ۱۶۸ کیلومتر طول دارد و چون مسیر ارتباطی میان سه قاره اروپا، آسیا و آفریقا می‌باشد، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

سرزمین مصر به سه قسمت تقسیم می‌شود:

• ۱. صحرای شرقی یا عربی.
• ۲. شبه جزیره سینا و زمینهای نیل.
• ۳. صحرای غربی.

مصر آخرین کشوری است که رود نیل از آن می‌گذرد و سپس به دریای مدیترانه می‌ریزد. به این خاطر در محل پیوستن آن به دریا، دلتای نیل بوجود آمده که سرزمین اصلی کشاورزی این کشور است. در اطراف این رود نیز کشاورزی رونق بسیار دارد به طوری که تنها نقاط آباد مصر سواحل نیل می‌باشد.

شهرها

سیاست

رؤسای جمهور مصر

جمال عبدالناصر

جمال عبد الناصر (۱۵ ژانویه ۱۹۱۸ (میلادی) - ۲۸ سپتامبر ۱۹۷۰) از ۱۹۵۴ تا تاریخ مرگش سال ۱۹۷۰ رهبر مصر بود. جمال عبدالناصر به لحاظ روحیه ناسیونالیستی خود در بین اعراب مشهور می‌باشد. نهضت پان‌عربیسم ناصر که بعد از او پایه گذارشد، در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ طرفداران زیادی داشت و هنوز هم بعد از سالها از مرگ او بین اعراب طرفدار دارد.

از اقدامات مهم سیاسی او می‌توان به جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل و توافقنامه کانال سوئز نام برد. جمال عبد الناصر بر اثر سکته قلبی مرد. وی یکی از کسانی بود که نام خلیج فارس را به نام جعلی عربی خواند و دستور داد تا در تمام مدارس و ادارات مصر، از عنوان جعلی �خلیج عربی� استفاده کنند و در نقشه‌های چاپ آن کشور از این نام مجعول استفاده شود.

حسنی مبارک رئیس‌جمهور فعلی مصر

محمد انور السادات

محمد انور السادات سیاست‌مدار و نظامی مصری و برنده جایزه صلح نوبل، سومین رئیس جمهوری مصر بود. وی سمت رئیس جمهوری کشور مصر را از تاریخ ۱۵ اکتبر ۱۹۷۰ تا روز به قتل رسیدنش توسط جهاد اسلامی در تاریخ ۶ اکتبر ۱۹۸۱ به عهده داشت.

حسنی مبارک

مُحَمَّد حُسنی سید مُبارَک (زاده ۴ مه ۱۹۲۸) از ۱۴ اکتبر ۱۹۸۱ تا کنون چهارمین رئیس جمهوری جمهوری عربی مصر است.

مبارک پس از ترقی در نیروی هوایی مصر تا مقام �نایب رئیس جمهور� بالا رفت و پس از ترور انور سادات در ۶ اکتبر ۱۹۸۱ به ریاست جمهوری رسید.

طبق قانون سال ۱۹۷۱ مصر مبارک کنترل کامل کشور را در عهده دارد و قبل از قیام مردم مصر به عنوان رئیس جمهور مصر از قدرتمندترین حاکمان منطقه به شمار می رفت.

رادیوها

رادیو نجوم اف‌ام

رادیو نجوم اف‌ام (به عربی: إذاعة نجوم FM) نخستین رادیوی ویژه مصر است. برنامه‌های آن شامل موسیقی برای جوانان هم می‌شود.

معروف‌ترین برنامهٔ آن من و نجوم (أنا والنجوم) است که توسط اسامه منیر برگزار می‌شود.

رادیو نجوم اف‌ام بخشی است از مجموعه جود نیوز که ریاست آن را عمادالدین ادیب، سردبیر روزنامه مصری العالم الیوم بر عهده دارد.

این رادیو در فرکانس 100.6 FM قابل دریافت است.

رادیو سوا

رادیو سَوا (به عربی: إذاعة رادیو سوا) یکی از رادیوهای مصر است.

این رادیو که اخبار را در خلال موسیقی پخش می‌کند از سوی دولت آمریکا تأسیس شده و هزینهٔ آن نیز از سوی کنگره آمریکا پرداخت می‌شود.

پخش آن از ۲۳ مارس ۲۰۰۲ به‌صورت شبانه‌روزی آغاز شد و در بیشتر کشورهای عربی قابل دریافت است. فرکانس آن 990 AM است.

اولین حکومت / استقلال از امپراتوری بریتانیا / اعلان جمهوری حداقل در ۳۵۰۰ پ.م. / ٢٨ فوریه ١٩۲٢ / ۱۸ ژوئن ۱۹۵۳

مسجد جامع محمد على پاشا

جشن‌ها و عیدها در مصر

سالگردها و جشن‌های دینی

• آغاز سال هجری، یکم ماه محرم، هجرت محمد، پیامبر اسلام از مکه به مدینه
• زادروز محمد، ۱۲ ماه ربیع‌الاول.
• آیین‌های عید فطر، پایان ماه رمضان.
• عید فطر. ۳-۱ ماه شَوال.
• عید قربان. نهم ذی‌الحجه.

تعطیلات رسمی در جمهوری مصر

• روز آزادی صحرای سینا: ۲۵ آوریل
• روز کارگر: یکم ماه مه.
• شم‌النسیم: دوم ماه مه. جشن بهاری.
• انقلاب ۲۳ ژوئیه: بیست‌وسوم ژوئیه.
• روز نیروهای مسلح: ششم اکتبر.
• زادروز عیسی مسیح: ۷ ژانویه.

جشن‌های مصری

• روز آغاز طغیان آب روز نیل (به عربی: وفاء النیل)، از جشن‌های فرعونی.
• جشن حنابندان برای عروس‌ها
• جشن هفت‌سالگی کودکان.
• آغاز سال میلادی: یکم ژانویه.
• جشن نیروز یا همان نوروز نزد قبطیان